Dòng Cát Minh Việt Nam Sống Trung Thành Theo Đức Kitô
Ts. Trần Nhật, O.Carm. chuyển dịch
Barry Ulano
(Barry Ulano là Giáo Sư McIntosh Anh Ngữ Emeritus,Truờng Đại Học Barnard, Truờng Đại Học Columbia, và cũng là cựu truởng khoa Anh Ngữ, khoa Chương trình Văn Chương Hay, Chương trình các Lãnh Vực Ngoại, và khoa Tôn Giáo tại Bernard. Thư mục cá nhân của ông được thay đổi và mở rộng.)
Danh hiệu không phải là một chuyện nhỏ. Danh hiệu là thứ phân biệt chúng ta với người khác, có một số cách nhận ra chúng ta với thế giới của mình. Và danh hiệu có thể truyền bao nhiêu – mối liên hệ gia đình, phạm trù chuyên môn, từ giai đoạn chuẩn bị, nói như là một sinh viên hay là một người tập sinh thành đạt như là một giáo sư, bác sĩ, luật sư, nữ tu, linh mục. Một danh hiệu nói lên quyền thế được thừa hưởng hoặc là được bổ nhiệm bởi người khác, như là vua, nữ hoàng, tổng thống, tổng đốc, thánh. Khi chúng ta có danh hiệu thì chúng ta có sự sở hữu. Chúng ta thiết lập những quyền sở hữu của mình. Những người giữ danh hiệu trong thể thao hoặc là nhạc pop, hay là phim là các nhà vô địch. Bằng những danh hiệu của họ có thể gây sự chú ý của chúng ta nếu không luôn là sự kính trọng của chúng ta. Những danh hiệu của Therese nắm lấy tôi, giữ lấy chúng ta, các danh hiệu này rất quan trọng. Chúng xứng đáng hơn việc chú ý cách tình cờ, chúng ta biết các danh hiệu này rõ: Tiểu Muội của Chúa Hài Đồng, của Nhan Thánh. Người ta không phải là những danh hiệu đuợc chọn; người ta được tặng các danh hiệu, các danh hiệu thành đạt, sống vì, sống qua, và sống hết. Tôi nghĩ, họ không nao núng hướng tới một danh hiệu đặc biệt về phạm trù mà tôi nghĩ nó cần thiết để thêm vào danh sách của ngài là một vị thánh hiện đại. Khi tôi đã gọi nghiên cứu mang tính tiểu sử của tôi là Trở Thành Một Vị Thánh Hiện Đại, tính từ “hiện đại” đã là mấu chốt. Nó đã hướng dẫn ý nghĩ của tôi; nó đã bảo vệ suy nghĩ của tôi. Và tuy nhiên trong một giác quan, tôi đã không thực sự nghĩ về nó. Nó đã đến không không giấu giếm. Đây đã là ngai, đây là ngài, là Therese, một vị thánh hiện đại, vị thánh hiện đại. Dường như đối với tôi thì ngài là một vị thánh cảu thời chúng ta, ngài nói với chúng ta bằng những lời và những cử chỉ, và những củ động trong đời sống nội tâm rõ ràng cách đặc thù cho chúng ta bây giờ trong thời nay, trong thế giới này, vào cuối thế kỷ sau ngài. Ngài nói với chúng ta về chúng ta. Ngài làm cho chúng ta hiểu nhiều về ngài, về chính mình. Cách của ngài thì đơn giản; nó cũng phức tạp. Đó là đường nhỏ bé, nhưng nó cũng là đường lớn nhất của tất cả, vì chẳng có kết quả gì cho đời sống tâm linh khi bỏ lỡ nó.
Danh hiệu này thật sự có nghĩa gì? Nó có nghĩa gì để gọi ngài là Therese, một vị thánh hiện đại? Nó có nghĩa gì để gọi mọi sự hay là mọi người hiện đại? Chắc chắn nó có nghĩa đơn giản hơn để khắc ghi về một người hay là một đời sống hoặc là một giáo điều mà mà anh hay chị hoặc nó là của nguồn gốc gần đây, là của thế giới hôm nay, là của thế giới này. Người ta có bao giờ nói về một vị thánh mà vị này đơn giản về thế giới này? Và tuy nhiên chúng ta phải nói về Therese với những điều nhấn mạnh bao nhiêu về ngài ngày hôm nay, cho hôm nay, trong và của thế giới này, thế giới ở cuối thế kỷ hai mươi này sẽ đi đến một thế kỷ khác và trong khi qua đi để được nhìn thấy trong khía cạnh mới, có lẽ được định nghĩa rõ hơn khi nó qua đi.
Tôi nghĩ Therese thì hiện đại trong nhiều cách khác nhau mà những đường nét lớn trong nghệ thuật người ta đang đương thời với ngài là hiện đại. Ngài thì trong đường lớn và nhỏ của ngài, đường đơn giản và phức tạp của ngài trong nghệ thuật về đời sống tâm linh mà James Joyce sẽ là tiểu thuyết, Igor Stravinsky và Arnold Schoenberg sẽ là âm nhạc, T.S. Eliot sẽ là thơ và thuyết phê bình, Pablo Picasso và Henri Matisse sẽ là họa tranh, Henrik Ibsen và August Stringdberg và Anton Chekhov là kịch bản. Therese là cái họ đặt những đường nét được gọi là những nhà hiện đại, là trung tâm cho kỷ nguyên của chúng ta, xác định về nó, kiểu mẫu bất tận về nó. Vì họ làm qua nhiều năm, nhiều cơ hội của họ trong nhiều thế giới của họ, Therese thực hiện trong cuộc sống vắn vỏi, trong thế giới nhỏ bé của ngài là Cát Minh tối tăm, bị cuốn vào phần kiến thức ít ỏi của Normandy. Ngài làm cho nó có thể cho chúng ta khi đến để biết về ngài thấu đáo, để đặt hết với, và để làm sống lại thế giới của chúng ta, và làm như vậy là những nhà hiện đại lớn làm với một sự phi thường, với một tâm trí sắt son mẫu mực. Của ngài như của họ là một triều đại mà chúng ta có thể chưa tới, một trăm năm sau mới hiểu và đánh gía đầy đủ. Nó không phải là một thuyết tự nhiên, bị giới hạn những bề mặt, nhưng một cách xác định cứng cỏi với những ý tưởng và những cảm nghiệm đã đặt trọng tậm vào thực tại dưới những bề mặt. Ngài đi cũng như nhiều nhà hiện đại khác trong nghệ thuật đi, với một nền kinh tế không thể so sánh được về từ ngữ, những phong trào, và những giáo điều. Để so sánh ngài với các nhà hiện đại thì tôi đề nghị để thực hiện, không phải sau đó để làm một sự so sánh tầm thường, một sự so sánh về những bề mặt, cũng không phải đơn giản đặt người ta về sự khác biệt theo lịch là những người đương thời hay là cận đại, cũng không phải là tôi làm những so sánh này để tô điểm danh tánh của vị thánh hiện đại có những kết hợp thỏa đáng.
Therese trong khung cảnh thì dĩ nhiên như tất cả chúng ta trong chúng ta, một sản phẩn của một thời đại và nơi chốn đặc thù. Sự hiểu biết của ngài về Chúa, ý thức tu trì của ngài được hình thành bởi ngôn ngữ, ngài được gọi để nói và những phong tục ngài được gọi để quan sát ở Lisieux về thời của ngài. Khi chúng ta chỉ được nhận thấy qua thông thường bởi những người nói xấu và thậm chí bởi những người ủng hộ, ngài được cộng đoàn gia đình huấn luyện, bởi cộng đoàn tu trì của ngài, bởi những nét mặt của đời sống đã sống trong cuối thế kỷ mười chính của người Normandy, bởi Giáo Hội thời của ngài theo nhiều cách là một giáo hội vụng về, như Paul Claudel làm sáng tỏ cách tuyệt diệu trong việc mô tả kiến trúc giáo hội đương thời với Therese là có vẻ bên ngoài về một sự thú lỗi xấu. Therese đã đến từ Pháp về mặt tốt và xấu, của điều ác cũng như của điều thiện, và đã biết vì một sự thật, và đã không tách ngài khỏi mặt xấu hay điều ác, vì chúng ta biết từ sự can thiệp đáng kể của ngài trong trường hợp Pranzini nổi tiếng. Trường hợp của ngài là một thế giới của người bé nhỏ có tâm trí đơn sơ nhưng người ta đã sống theo những cái bóng của những vị cao cả của Cát Minh, linh đạo của các ngài Therese đã biết và đã hiểu sự đối sử thẳng thắn lớn thấu đáo hơn, nó dường như đối với tôi hơn bất kỳ ai trong chúng ta viết về ngài chưa được thành lập sớm như nó phải được thành lập. Tuy nhiên không có vấn đề gì chúng ta làm để đặt Therese trong khung cảnh của ngài lớn hay nhỏ, ngài vẫn giữ đức khôn ngoan của ngài, dự tính, phác họa, tiên tri về thời gian và thế giới của chúng ta, và cách tò mò đó mà tôi liên kết với truyền thống Augustine làm bản chất của ngài thành cả hai nội dung và khuôn mẫu của nó mà ngài đã trình bày nội dung đó.
Bản chất của Therese thì rất khó nắm bắt, tôi nghĩ vì sự hòa trộn này về khuôn mẫu và nội dung, vì thường đúng về tình yêu, những ranh giới bị khuất mờ và nó là sự tối thiểu nhất theo cách nó được trình bày như trong những gì đã được trình bày. Nó thì thường khó nắm bắt, và khó khăn những khi nắm được, nhưng đó là tình yêu hướng tới điều tất cả chúng ta cùng đi, và tình yêu tuy nhiên được tìm thấy, tuy nhiên được nhận ra khi đã thấy, hướng tới những nhà hiện đại cao cả dường như được phác họa, và cái mà họ dường như hy vọng để có chút hiểu biết. Đó là tình yêu trong kết thúc và có nghiã là gắn bó chặt chẽ, đây là tình yêu của Therese, một tình yêu mà không có cách nào chúng ta đi cách vụng về, chúng ta đi trong tình yêu là một phương tiện, hướng về tình yêu là một kết thúc.
Phong trào phản bội lại nguồn. Một trong những bài thơ của ngài, Therese đặt nó cách đơn giản:
Chúa xin tất cả những gì của chúng ta, và chúng ta phải cho những gì ngài đã ban cho ta trước…
Đó là một vòng tròn mà ngài vẽ ở đó làm kinh ngạc sự gắn kết ngài với Joyce là những thiên sử ca của ngài, như Ulysses và Finnegans Wake, đi trong những đường dẫn tròn lớn để nối những mối đầu với mối cuối, và những mối cuối với mối đầu; những đôi hôn phối tới một đời sống mới, và tới lượt là những sự tán tỉnh đầu tiên; mọi sự đạt đuợc bản năng tồn tại tới việc trở nên trước hết của nó. Joyce’s Ulysses là một người lạ Leopold Bloom. Ông mang thiết bị, thể xác, tinh thần, và bản chất của người Ái Nhĩ Lan gốc Do Thái đi trong hầu hết các vòng tròn không kết thúc xung quanh ông khi đi qua Dublin. Sau đó tới lần họ thì gia đình của ông và những đám đông của người Dublin và hầu hết tất cả người ta đưa họ đến với nhau trong các mối đầu và các mối cuối, tất cả trong một ngày vào tháng Sáu năm 1904, Ngày Nở Hoa. Lúc canh thức thì mọi người thì giống như người trời nhô lên nhô xuống và nhô lên lại, nhô vào trong và sức mạnh hóa hết một chuỗi “HCE” những nhân vật như là Humphrey Chimpden Earwicker và Haveth Childers Earwicker, và quan trọng nhất là Mọi Người Hãy Đến Đây. Mỗi bài thiên sử ca kết thúc với một chuỗi những lời xác nhận, Ulysses có một cái dây Yesses mà nhiều hơn một việc chấp nhận lớn tiếng về tình dục mà trên bề mặt nó hầu như chỉ để chứng nhận, Canh thức quay lại khởi đầu đang chảy về dòng suối thời gian ở Dublin và tất cả thế giới mà cuốn sách bắt đầu. Khẳng định một lần nữa, hãy đến với nhau lần nữa trong sự khẳng định, đây là sự kiện bắt buộc của Joyce. Nó làm sáng lên tất cả các cuốn sách của ngài, đưa Bloom và vợ lại với nhau, kết nối Bloom và cái tôi thay đổi của Joyce, Stephan Dadalus, Plato với Aristotle, nam với nữ, thể xác và tinh thần. Luôn luôn trong Joyce có chút suy niệm về khả năng về một sự đến với nhau mới, về vợ và chồng, về người già và ngừơi trẻ, về cái bản năng và cái trở thành, không còn sự Đày Ải tinh thần và thể xác mang tính xảo trá trong hoạt cảnh mang danh đó, không còn giữ ý thức đàn áp theo truyện dài “Kẻ Chết”, không còn những sự kiện tầm thường nhất và cao cả nhất trong hai bài thiên sử ca.
Suy gẫm có một phần quan trọng trong việc của Joyce và thông thường nhất việc suy gẫm bởi phụ nữ; người mà trước hết trong các phụ nữ là Molly Bloom, trong Ulysses sự giao hòa giữa đất và trời cao. Anna Livia Plurabelle trong Canh Thức là một sự pha trộn người mẹ và người vợ, người giống Chúa và thánh, về mọi loài hiện sinh mang nữ tính. Đó là nhiều hơn sự giúp đỡ mà người nữ của Joyce mang lại, vì những gì trong bản chất của ngài đôi khi thô lỗ, thường châm biếm, thường mang tính tình cảm, và luôn luôn có cách khiêu khích Joyce đang cố gắng để tiến tới là một số nắm bắt sự hiểu biết về bản chất đang nằm dưới tình yêu đang tồn tại mà ngài đã học ở những bước khỏi đầu của ngài. Việc hướng dẫn đối với Joyce ở Ái Nhĩ Lan vào cuối thế kỷ mười chín thì không quá khác với Therese ở Normandy chỉ vài năm trước đó. Đó là từ những cuốn sách viết tay trong cả hai trường hợp mang tính đạo đức, ngắn gọn, có lẽ là người cứng rắn trong tình yêu phái Tô-ma. Joyce xem thường quá trình học trong một Bức Chân Dung của Họa Sĩ là một Thanh Niên Trẻ và Ulysses và Canh Thức, và cùng lúc nghiêng mình về nó, thậm chí cúi mình. Những sự mỉa mai sắc bén của ông trong việc châm biếm không bao giờ xóa mờ hết nỗi sợ hãi độc đáo và tình yêu với những tập luyện đạo đức được suy gẫm trong tác phẩm của ngài.
Sự kính sợ, sự sợ hãi, và tình yêu được diễn tả khác nhau trong Therese, nhưng cũng có một chút mỉa mai trong ngài, vì ngài chỉ cho chúng ta một linh đạo về những việc nhỏ bé, tới một sự công nhận mang tính hệ thống về những việc lớn được lưu giữ trong người bé nhỏ. Trong một bức thơ, ngài viết một câu từ sách Diễm Ca:
Chúng ta có thể sợ ngài bằng cách nào khi nói: Em đã làm thương tổn tâm hồn anh, hỡi em, hiền thê của anh…với một sợi lông ở cổ em? Khi hôn thê nói về một sợi lông đơn nhất có sức mạnh như thế, thì ngài có ý nói là hành động nhỏ nhất đã được làm hết tình chiếm hữu tâm hồn ngài. Thật bất hạnh làm sao có thể là tất cả của chúng ta nếu những việc cao cả đã mong đợi về chúng ta, nhưng hạnh phúc thế nào khi chúng ta chiếm hữu được Giê-su bằng những việc nhỏ bé như thế.
Do đó Therese trong những gì đối với ngài là một mô thức cảnh cáo; vì thế người nhỏ bé của Joyce trong những hành động nhỏ nhất thì đang sống hết những gì có thể theo Therese gọi là siêu hình, một triết lý và một lý thuyết về bản chất mà những hành động nhỏ bé phản ánh được những bước lớn về linh hồn và một sợi lông đơn nhất có thể trở nên ơn cứu độ.
Trong Therese là trong Joyce, sự di chuyển thì không chỉ theo vòng tròn nhưng theo chu kỳ. Ngài luôn trở lại những sự thông qua về truyện ẩn dụ mang tính thánh kinh và phúc âm thì quá nhiều sống động cho ngài trong những diễn hành mà ngài tìm thấy trong chính đời sống của ngài, và ngài sống về những thứ xung quanh ngài. Joyce nói trong Canh Thức, “Tất cả đã hoàn tất là chưa hoàn tất và hoàn tất nữa.” Hình ảnh một khi lại theo vòng tròn và chu kỳ như Tim Finnegan sẽ ngã lần nữa và đứng dậy lần nữa, cũng như tội vậy, và như tình yêu vậy. Việc nuôi nấng lúc đầu mà cả Joyce và Therese đã có trong hiểu biết cái tôi hiện đại của con người trong các thời kỳ đã rút ra khỏi cấu trúc cổ đại đã làm nên cả những người hiến dâng các hành động đáp lễ. Mỗi người đã đến từ những nguồn kém hoàn hảo hơn, nhưng các nguồn gốc trong mỗi trường hợp đã chứng minh là một sự nuôi dưỡng trong các giới hạn của họ là trong các thuận tiện của họ. Mỗi người phác họa ra từ những lịch sử cá nhân và tập thể của ngài làm thành chất liệu để đổi hướng lần nữa và lần nữa, để làm lớn lên với mỗi người mới đang hoạt động và người cũ cũng vậy. Mỗi người làm hành động viết về một hành động dâng hiến.
Tới phiên tiếp tục của Therese, như của Joyce là như gia đình của ngài. Ngài đã luôn khuấy lên trong ngài một nhận thức về những gốc rễ của ngài và khuấy lên một ý thức phù hợp trong chúng ta, làm cho chúng ta cảm thấy cách nào đó trong bản tóm tắt về gia đình làm chủ đề những bước đi lớn về đời sống tâm linh khi chúng ta tương ứng với những ân sủng đã ban cho chúng ta trong sự nhận thức của mình như thế. Có một sự kiên vững và uy nghi về những bản tóm tắt ở những chỗ cuối bước đi trong những Schubert piano sonatas. Sự thật không thể tin được về gia đình đối với Therese là điều mà ngài có thể trở lại nó với sự tin chắc như vậy và sự bảo đảm về sự hiểu biết tất cả qua đời sống của ngài, và tìm thấy nó lần nữa trong những bước đi cuối cùng về tất cả các nơi, và đan viện. Đó không phải là khuôn mẫu được chấp nhận chung nhất vì hành vi đời sống tu trì, nhưng đó đã là và đã thực hiện. Bạn có thích em gái với bạn không? Bạn có thích các em gái của bạn tiếp tục là em của bạn, trong tôn giáo cũng như trong gia đình bạn? Một? Hai? Ba? Hầu như ngớ ngẩn thậm chí để nghĩ về một mẫu mực cho đời sống tu trì, nhưng nó đã được chứng minh việc làm của một vị thánh hiện đại và một đời tu hiện đại. Chúng ta không thể làm đôi tay Chúa ngắn lại với sự đòi hỏi về những quy luật và có lẽ không thể làm tốt hơn bằng cách tránh luật. Chúng ta có thể biết điều này là không có quy luật đã làm thậm chí bằng sự khôn ngoan nhất về những người làm luật trong đời sống tu trì mà không có thể được phá bỏ hoặc kéo dài ra, hay là là làm to ra khi sản phẩm cuối cùng là sự sáng suốt. Chúng ta thấy gia đình đang đoàn tụ ở đây là một sự tái đoàn tụ mang tính biểu tượng về quá khứ và hiện tại, về những gia đình cũ và mới, mà vượt quá những quy tắc và những truyền thống và cách nào đó bảo vệ cả hai.
Đây là loại quy tụ về hững tinh thần và tâm lý vượt qua những thời đại văn hóa và tôn giáo mà T.S. Elot thì quá xác định ở trên khi ông làm cách này từ the Waste Land tới Four Quartets.
Thời gian hiện tại và thời gian quá khứ
Cả hai có thể hiện tại trong thời gian tương lai
Và thời gian tương lai đã chứa trong thời gian quá khứ.
Dù mỗi người làm một món quà trong những người khác, chúng ta không thể kết hợp cả hai chúng lại. Trong những phân chia của thời gian, trong sự ra đi của một người để chỗ cho người khác, trong những sự phục hồi và những sự ra đi thì chẳng có gì hơn ơn cứu độ của chúng ta.
Nếu thời gian hiện tại mãi mãi
Tất cả thời gian thì không thể cứu vãn lại đuợc.
Eliot đang cố gắng đi tới ban đầu của thời gian đồng hồ mà chúng ta sống trong thế giới hiện đại. Ông đã có một số hiểu biết rành rành về những tiếng vang của quá khứ mà có thể vẫn còn được nghe bởi những người sẽ mở tai với mắt của họ tới những gì hiện tại về qúa khứ- nói về vườn quê Nước Anh là nơi mà một khi các thế kỷ đã trôi qua ở đó đã là một cái nhà tráng lệ và một đời sống sang trọng, và trong quan điểm của họ quá khứ có thể có dự tính cho tương lai. Trong bất cứ thế giới nào thì ở đó có hoặc là những hữu thể con người, sự hình dung có thể được gắn liền: việc suy đoán đem lại “khả năng vĩnh cửu,” và đấng tạo ra những hữu thể con người có thể được tìm thấy, thậm chí nếu chỉ trong tiếng vang và sự đề phòng. Chúng ta có thể tìm ra một con đường không chắc tới việc hòa giải các mối căng thẳng của Eliot, của các kỷ nguyên, trong hành trình của ông qua những cảm nghiệm đạo đức, trong hiểu biết vốn có của ông và trong những hiểu lầm về những cảm nghiệm đạo đức và nghĩa mặt chữ trong khẳng định của ông để khám phá, với bất cứ khó khăn nào, điều gì đó sẽ đem cho ông “một chút ý thức.” Các phương thức về thời gian “Cho phép nhưng một chút ý thức.” Đó không phải là chuyện nhỏ để giành được thậm chí việc đó, vì “Để có ý thức thì không phải là trong thời gian.” Nhưng nơi đâu bạn có thể đi, cách nào khác chúng ta có thể đi, ngoại trừ qua thời gian? Ở những trang đã đề cao, Eliot diễn giải, viết lại từng từ một, tất cả những bài viết của Gioan Thánh Giá làm sáng tỏ – đó chỉ là qua thời gian mà chúng ta có thể đi vượt thời gian. Đây không phải là một bài khảo luận về tình yêu, loại tình yêu đã làm lại và lại nữa bởi những người cầu hôn về ý thức trong việc sử dụng của họ về sách Diễm Ca? Đó không phải là điều được tìm thấy trong cách sử dụng của Therese về Diễm Ca? Đây không phải là đòi hỏi thiết yếu trong đời sống tu trì của bất kỳ thánh hiện đại nào, hay là nhà văn hiện đại nào về chiều kích cao cả?
