Lectio Divina: Chúa Nhật IV Thường Niên (A)

Tám Mối Phúc Thật

Thiên Chúa suy nghĩ một cách khác hơn chúng ta

Mt 5:1-12

 

1. Lời nguyện mở đầu

Lạy Chúa Giêsu, xin hãy ban Thần Khí Chúa đến giúp chúng con đọc Kinh Thánh với cùng tâm tình mà Chúa đã đọc cho các môn đệ trên đường Emmau.  Trong ánh sáng của Lời Chúa, được viết trong Kinh Thánh, Chúa đã giúp các môn đệ khám phá ra được sự hiện diện của Thiên Chúa trong nỗi đau buồn về bản án và cái chết của Chúa.  Vì thế, cây thập giá tưởng như là sự kết thúc của mọi niềm hy vọng đã trở nên nguồn gốc của sự sống và sự sống lại.

Xin Chúa hãy tạo trong chúng con sự thinh lặng để chúng con có thể lắng nghe tiếng Chúa trong sự Tạo Dựng và trong Kinh Thánh, trong các sự việc và trong những người chung quanh, nhất là những người nghèo khó và đau khổ.  Nguyện xin Lời Chúa hướng dẫn chúng con để chúng con, cũng giống như hai môn đệ từ Emmau, có thể trải nghiệm được sức mạnh của sự phục sinh của Chúa và làm chứng cho những người khác rằng Chúa đang thực sự sống hiện hữu giữa chúng con như nguồn mạch của tình anh em, công lý và hòa bình.  Chúng con cầu xin vì danh Chúa Giêsu, con Đức Maria, Đấng đã mặc khải cho chúng con về Chúa Cha và đã sai Chúa Thánh Thần đến với chúng con.  Amen.

2. Bài Đọc

a) Ý chính của bài Phúc Âm về Tám Mối Phúc Thật:

Trong Chúa Nhật tuần này, Giáo Hội mời gọi chúng ta suy gẫm về Tám Mối Phúc Thật.  Khi ấy, thấy đoàn lũ đông đảo đi theo Người, Chúa Giêsu đi lên núi gần biển hồ Galilê.  Ngồi trên chỗ cao nhất, và nhìn xuống đám đông, Người đã nói lời công bố long trọng này:  “Phúc cho những ai nghèo khó, đau buồn, khiêm nhường, những ai đói khát điều công chính, những ai đấu tranh cho hòa bình, những ai xót thương kẻ đói nghèo, có lòng trong sạch, bị bách hại vì lẽ công chính!”  Những lời nảy lửa mà thậm chí đến ngày nay vẫn còn vang lên trong thế giới!  Trong suốt hai ngàn năm qua, chúng đã đánh động hàng ngàn người, và chúng đã khiến chúng ta phải suy nghĩ và tự hỏi:  “Hạnh phúc là gì?  Ai là người thực sự được hạnh phúc?”

Một vài lời khuyên:  Sau khi đọc xong bài Tám Mối Phúc Thật, không nên ngay lập tức bắt đầu nghiên cứu và phân tích những lời của Chúa Giêsu.  Việc đầu tiên, tốt hơn là hãy giữ im lặng trong lòng một lúc và tin rằng chúng ta đang ở giữa đám đông dân chúng tụ tập với nhau ở chân núi, gần biển hồ, đang nhìn Chúa Giêsu và lắng nghe lời Người.

b) Phân đoạn bài Tin Mừng để trợ giúp cho bài đọc:

Mt 5:1:  Việc công bố long trọng về Lề Luật mới

Mt 5:2-10:  Tám cánh cửa cho phép người ta được vào Nước Trời

Mt 5:11-12:  Đức Giêsu tuyên bố phúc cho những ai bị bách hại

c) Phúc Âm:

₁ Khi ấy, Chúa Giêsu thấy đoàn lũ đông đảo, Người đi lên núi, và lúc Người ngồi xuống, các môn đệ đến gần Người.  ₂ Bấy giờ Người cất tiếng dạy họ rằng:  ₃ “Phúc cho những ai có tinh thần nghèo khó: vì Nước Trời là của họ. ₄ Phúc cho những ai hiền lành: vì họ sẽ được Đất Nước làm cơ nghiệp. ₅ Phúc cho những ai đau buồn: vì họ sẽ được ủi an. ₆ Phúc cho những ai đói khát điều công chính: vì họ sẽ được no thỏa. ₇ Phúc cho những ai hay thương xót người: vì họ sẽ được xót thương. ₈ Phúc cho những ai có lòng trong sạch: vì họ sẽ được nhìn xem Thiên Chúa.  ₉ Phúc cho những ai ăn ở thuận hòa: vì họ sẽ được gọi là con Thiên Chúa. ₁₀ Phúc cho những ai bị bách hại vì lẽ công chính: vì Nước Trời là của họ. ₁₁ Phúc cho các con khi người ta ghen ghét, bách hại các con, và bởi ghét Thầy, họ vu khống cho các con mọi điều gian ác.  ₁₂ Các con hãy vui mừng hân hoan, vì phần thưởng các con sẽ trọng đại ở trên trời; quả vậy, các ngôn sứ là những người đi trước các con cũng bị người ta bách hại như thế”.

3. Giây phút cầu nguyện trong thinh lặng

Để Lời của Chúa có thể thấm nhập và soi sáng đời sống chúng ta.

4. Một vài câu hỏi gợi ý

Để giúp chúng ta trong việc suy gẫm cá nhân.

i) Điều nào trong bài Tin Mừng này đánh động bạn nhất? Tại sao?

ii) Ở đâu, khi nào và với ai mà Chúa Giêsu công bố bài giảng này?

iii)  Những nhóm người nào đã được Chúa Giêsu tuyên bố là có phúc?  Mỗi nhóm nhận đã được những sự hứa hẹn nào?

iv) Những nhóm người này được Chúa Giêsu nói đến có còn tồn tại ngày nay không? Họ là những ai và phải tìm họ ở đâu?

v) Làm cách nào có thể hiểu được rằng một người vừa nghèo khó vừa hạnh phúc trong cùng một lúc được?

vi) Hãy cố gắng nhớ đến hai thời điểm mà bạn đã thật sự cảm thấy hạnh phúc trong đời. Định nghĩa của bạn về hạnh phúc có giống như của Chúa Giêsu không?

vii)  Ngày nay người ta kiếm tìm loại hạnh phúc nào?

5. Ý chính của bài Tin Mừng

Dành cho những ai muốn đào sâu vào chủ đề

a)  Bối cảnh bài giảng của Chúa Giêsu:

Trong Tin Mừng của Mátthêu, Chúa Giêsu xuất hiện như một Người Làm Luật mới, một ông Môisen mới.  Là Con Thiên Chúa, Người Chúa Cha.  Người biết Chúa Cha đã có chủ đích gì trong quá khứ, khi Chúa Cha trao cho dân chúng qua tay ông Môisen.  Vì lý do này mà Chúa Giêsu có thể trao ban cho chúng ta một phiên bản mới Lề Luật của Thiên Chúa.  Việc loan báo long trọng về bản Lề Luật mới này bắt đầu ở đây, trong Bài Giảng Trên Núi.  Trong Cựu Ước, Luật của Môisen được viết trong năm quyển sách:  Sáng Thế Ký, Xuất Hành, Lê-vi, Dân Số và Đệ-Nhị-Luật.  Phỏng theo mô hình cũ, Mátthêu giới thiệu Lề Luật Mới trong năm bài giảng Tin Mừng sắp xếp rải rác trong quyển Phúc Âm của ông:  Bài Giảng Trên Núi (Mt Chương 5 đến Chương 7), Bài Giảng về Sứ Vụ Truyền Giáo (Mt chương 10), Bài Giảng về Mầu Nhiệm Nước Trời trong đời sống (Mt Chương 13), Bài Giảng về Giáo Hội (Mt Chương 18), Bài Giảng về Thời Cánh Chung (Mt các Chương 24 và 25).  Nhưng đối với Mátthêu, chỉ nghiên cứu về Lề Luật thôi thì chưa đủ.  Còn cần phải nghiêm chỉnh tuân theo sự thực hành của Chúa Giêsu, bởi vì trong đó Thánh Linh của Thiên Chúa hành động, Người đã làm sống động những chữ bên trong Lề Luật ấy.  Lời mô tả về sự thực hành của Chúa Giêsu chiếm phần tường thuật xen kẽ giữa năm Bài Giảng và có mục đích cho thấy Chúa Giêsu đã tuân giữ Lề Luật như thế nào và sự nhập thể trong đời sống của Người.     

b) Lời bình giải về đoạn Phúc Âm:

Mt 5:1:  Lời loan báo long trọng về Lề Luật Mới

Trong Cựu Ước, ông Môisen đã lên núi Sinai để nhận lãnh Lề Luật của Thiên Chúa.  Đức Giêsu cũng vậy, ông Môisen mới, đi lên núi và nhìn xuống đám đông đã theo Người, công bố Lề Luật Mới.  Cho đến thời điểm này, chỉ có bốn môn đệ đi với Chúa Giêsu (Mt 4:18-22).  Nhưng thực ra, một đoàn người đông đảo đã đi theo Người.  Được bao quanh bởi các môn đệ, Chúa Giêsu bắt đầu giảng dạy cho họ, công bố Tám Mối Phúc Thật.

Mt 5:3-10:  Tám cánh cửa để vào được Nước Trời

Các Mối Phúc Thật tạo nên lời mở đầu trang trọng cho Bài Giảng Trên Núi.  Trong đó, Chúa Giêsu định nghĩa những ai có thể vào được Nước Trời.  Có tám loại người. Tám cửa vào.  Không có cửa nào khác để vào được Nước Trời, trong Cộng Đoàn!  Những ai mong ước được tham dự vào Nước Trời phải gắn bó với một trong các loại hay nhóm này.

Phúc cho những ai có tinh thần nghèo khó

Đây không phải là người giàu hay là người nghèo có tâm tính của người giàu.  Nhưng đó là những người giống như Đức Giêsu sống nghèo khó (Mt 8:18), tin tưởng vào người nghèo hèn (Mt 11:25-26) và nhận ra họ là những người được nhận Tin Mừng đầu tiên (Lc 4:18).  Đó là những người nghèo hèn có Thần Khí của Đức Giêsu!

Phúc cho những ai hiền lành

Đây không phải là loại người thụ động đã mất hết ý chí và không còn có thể phản ứng lại.  Nhưng họ là những người đã “tìm được sự bình yên” và bây giờ, giống như Đức Maria, sống trong “sự bẽ mặt” (Lc 1:48).  Họ đã mất đi phần đất mà họ đã sở hữu, nhưng họ sẽ lấy lại nó (Tv 37:7, 10-11, 22, 29, 34).  Giống như Đức Giêsu, họ cố gắng trở nên “hiền lành và khiêm nhu trong lòng” (Mt 11:19).

Phúc cho những ai đau buồn

Đây không phải là một câu hỏi chỉ về bất kỳ loại đau buồn nào, nhưng về nỗi đau buồn khi đối diện với sự bất công và việc thiếu nhân tính tồn tại trong thế gian (Tb 13:16; Tv 119:136; Ed 9:4; 2Pr 2:7).  Họ đau buồn vì họ không chấp nhận tình cảnh mà nhân loại như thế.

Phúc cho những ai đói khát điều công chính

Đây không chỉ là một câu hỏi của việc tìm kiếm công lý tại các tòa án và sự bất công đã được hợp pháp hóa nhiều lần.  Nhưng hơn hết cả, đó là điều công chính của Thiên Chúa được tìm kiếm theo một cách mà những việc và người có thể ở trong vị trí thuộc về họ trong kế hoạch của Đấng Tạo Hóa.

Phúc cho những ai hay thương xót người

Đây không chỉ là việc làm từ thiện phân phối phúc lộc, nhưng đây là một vấn đề làm giống theo Thiên Chúa có lòng thương xót đối với những kẻ đau khổ (Es 34:6-7).  Lòng thương xót có nghĩa là phải cảm thông với những nỗi đau khổ của người khác để làm dịu bới nỗi thống khổ của họ.  Nó có nghĩa là chúng ta đừng thờ ơ với những nỗi đau khổ của người khác.

Phúc cho những ai có lòng trong sạch

Đây không phải là vấn đề của sự trong sạch theo pháp lý chỉ nhìn thấy bề ngoài, nhưng nó là một câu hỏi về việc có một cái nhìn thuần khiết chấp nhận Lề Luật của Thiên Chúa trong lòng mà trở nên trong sáng, và để cho người ta nhận biết được lời kêu gọi của Thiên Chúa trong các việc xảy ra trong đời sống và trong thiên nhiên.

Phúc cho những ai ăn ở thuận hòa

Đây không chỉ nói về việc không có chiến tranh.  Sự bình an mà Thiên Chúa muốn có trên thế gian là sự hoán cải một cách triệt để và hoàn toàn của đời sống, của thiên nhiên và của đời sống xã hội hoặc sự sống chung.  Đây là sự Bình An đã được loan báo bởi các ngôn sứ và của Chúa Giêsu ban cho các môn đệ Người (Ga 20:21).

Phúc cho những ai bị bách hại vì lẽ công chính

Thế giới được xây dựng và tổ chức theo những người có chủ nghĩa cá nhân và những nhóm người (như hệ thống tân-phóng-túng đang thống trị thế giới ngày nay).  Những ai mong muốn được sống một đời sống yêu thương vô vị lợi sẽ bị bách hại và sẽ chết trên thập giá.

Những người trong nhóm thứ nhất và thứ tám (người nghèo khó và người bị bách hại vì lẽ công chính) cùng nhận được lời hứa tương tự của Nước Trời.  Và họ được nhận bây giờ, bởi vì Chúa Giêsu đã nói “Nước Trời là của họ!”  Giữa nhóm thứ nhất và nhóm thứ tám, còn có sáu nhóm khác nhận được lời hứa sẽ được thực hiện trong tương lai.  Trong sáu lời hứa này, có một dự án mới.  Đó là dự án Nước Trời muốn tái kiến thiết toàn bộ đời sống:  trong sự quan hệ với của cải vật chất, với nhân loại, và với Thiên Chúa.  Cộng đoàn Kitô hữu, nghèo hèn và bị bách hại, đã sẵn là một dấu hiệu của Nước Trời!  Đó là hạt giống của Nước Trời!

(1)  Cặp đầu tiên là những người hiền lành và những người đau buồn, đề cập tới mối quan hệ với của cải vật chất.  Trong tương lai họ mong sẽ được sự chia xẻ công bằng của cải thế gian này cho tất cả mọi người.

(2)  Đôi thứ hai là những người đói khát điều công chính và hay thương xót người, đề cập tới mối quan hệ giữa người và người và với xã hội.  Trong tương lai họ mong sẽ xây dựng lại tình anh em của nhân loại sống với nhau.

(3)  Đôi thứ ba, những người có lòng trong sạch và ăn ở thuận hòa, đề cập đến mối quan hệ với Thiên Chúa:  để được nhìn xem Thiên Chúa và làm con cái Người.  Trong tương lai họ mong sẽ tái tạo lại mối quan hệ với Thiên Chúa.

Tám nhóm người

                                  Tám Lời Hứa

                                                                  Dự án của Nước Trời

1. Có tinh thần nghèo khó

Nước Trời là của họ

Hạt giống Nước Trời

2. Hiền Lành
3. Đau buồn

Sẽ được đất nước làm cơ nghiệp

Sẽ được ủi an

Chia xẻ của cải

Loại trừ bất công

4. Đói khát điều công chính
5. Có lòng thương xót người

Sẽ được no thỏa

Sẽ nhận được xót thương

Tái tạo tình anh em

và mối quan hệ công lý

6. Có lòng trong sạch
7. Ăn ở thuận hòa

Sẽ nhìn xem Thiên Chúa

Sẽ được gọi là con Thiên Chúa

Thiên Chúa hiện hữu

Sự hiện diện thân thiện và trung thành

8. Bị bách hại vì lẽ công chính

Nước Trời là của họ

Hạt giống bị đóng đinh

Mt 5:11-12:  Đức Giêsu tuyên bố phúc cho những ai bị bách hại

Người tỏ lời an ủi những người bị bách hại.  Tại thời thánh Mátthêu, vào khoảng thập niên 80 sau khi Chúa Kitô sanh ra, dự án tái thiết lập đời sống này và việc sinh hoạt chung hay đời sống cộng đoàn được giả định là trong thời gian sắp trở thay thế bằng cộng đoàn Kitô hữu, tất cả đều nghèo và không có ý thức về sự diễn đạt ý nghĩ.  Đây là lý do tại sao họ đang bị bách hại.  Lời cuối của Chúa Giêsu khẳng định với cộng đoàn trong việc đối kháng vì tình yêu đối với Tin Mừng.

c)  Mở rộng tầm nhìn của chúng ta vào các Mối Phúc Thật: 

• Cộng đoàn nhận lãnh các Mối Phúc Thật

Mátthêu đề cập đến tám Mối Phúc Thật.  Luca chỉ có bốn mối phúc thật và bốn mối họa (Lc 6:20-26).  Bốn mối phúc thật được thánh Luca nhắc đến là:  “Anh em là những kẻ nghèo khó, anh em là những kẻ đói khát, anh em la những kẻ khóc lóc, anh em là những kẻ bị oán ghét và bị bắt bớ” (Lc 6:20-23).  Thánh Luca đã viết cho cộng đoàn những người ngoại đạo mới tòng giáo.  Họ sống trong bối cảnh thù nghịch của đế quốc La Mã.

Thánh Mátthêu viết cho cộng đoàn người Do Thái cải đạo, những người sống trong bối cảnh phải lìa bỏ Hội đường.  Trước khi phải lìa bỏ đi, họ đã có được một số chấp nhận nào đó trong xã hội.  Nhưng bây giờ, sau khi đã tách rời khỏi Hội Đường, cộng đoàn đã đi vào cuộc khủng hoảng và bên trong đó họ bắt đầu xuất hiện những khuynh hướng khác nhau và bất đồng lẫn nhau.  Một số thuộc dòng dõi biệt Phái đã muốn duy trì sự chặt chẽ trong việc tuân theo các Lề Luật mà họ đã quen thuộc trước khi cải đạo đi theo Chúa Giêsu.  Nhưng làm như vậy, họ đã loại trừ những kẻ bé mọn và người nghèo khó.  Lề Luật mới được đưa ra bởi Chúa Giêsu đòi hỏi rằng tất cả mọi người phải được chấp nhận trong cộng đoàn như anh chị em.  Vì lý do này, sự bắt đầu tuân thủ theo Lề Luật mới giới thiệu tám Mối Phúc Thật xác định tám nhóm hoặc tám loại người sẽ được chấp nhận vào cộng đoàn:  người nghèo khó, người hiền lành, người đau khổ, người đói khát lẽ công chính, người hay xót thương, người có lòng trong sạch, người ăn ở hòa thuận, người bị bách hại.

• Người có tình thần khó nghèo?

Chúa Giêsu công nhận sự phong phú và giá trị của người nghèo khó (Mt 11:25-26).  Sứ vụ của Người là “loan báo Tin Mừng đến những người nghèo khó” (Lc 4:18).  Chính bản thân Người cũng đã sống như một người nghèo khó.  Người không sở hữu vật gì, Người đã không có nơi để gối đầu (Mt 8:18).  Và đối với những người muốn theo Chúa Giêsu, Người đòi hỏi họ phải chọn lựa giữa Thiên Chúa và tiền bạc (Mt 6:24).  Có tinh thần nghèo khó là người đứng trước người nghèo hèn có tinh thần của Đức Giêsu.

Mỗi khi trong câu chuyện của Dân Thiên Chúa, họ tìm cách để hồi phục lại bản Giao Ước, nó đã được bắt đầu bằng cách tái thiết lập lại quyền lợi của những người nghèo và những người bị hắt hủi.  Nếu không có điều này, không thể nào làm mới được bản Giao Ước!  Đây là những gì các ngôn sứ đã làm, đây là những gì Đức Giêsu làm.  Người lên án hệ thống loại bỏ người nghèo khó và những người bị bách hại, những người tranh đấu cho công lý.  Nhân danh Thiên Chúa, Đức Giêsu loan báo một dự án mới, chấp nhận những kẻ bị hắt hủi.  Cộng đoàn chung quanh Chúa Giêsu phải là một gương nơi Vương quốc tương lai này bắt đầu thành hình.  Nó phải được biểu thị bằng một mối quan hệ mới với vật chất của cải, với những người xung quanh và với Thiên Chúa.  Nó phải là hạt giống của một quốc gia mới!  Này đây, một nhiệm vụ rất quan trọng cho những người Kitô hữu chúng ta, đặc biệt là cho các bạn trẻ.  Bởi vì đây là cách duy nhất để tạo dựng uy tín và để cho một ví dụ rất cụ thể về Nước Trời, một đời sống khác mà thật sự là Tin Mừng của Chúa cho người nghèo khó và người bị hắt hủi.

Hãy vui mừng và hân hoan hôm nay

Tin Mừng cho biết một cách chính xác trái với những gì mà xã hội ngoài đời trong đó chúng ta đang sống khẳng định.  Trong xã hội người nghèo được xem như là người bất hạnh, và hạnh phúc cho kẻ nào có tiền và có thể tiêu xài thỏa chí.  Trong xã hội chúng ta, hạnh phúc là những người có danh vọng và quyền thế.  Kẻ bất hạnh là những người nghèo hèn, đau buồn và khóc lóc!  Trên truyền hình, các tiểu thuyết lãng mạn, các phim tập truyền hình khuếch tán huyền thoại của những người hạnh phúc và thành công, và không có sự nhận thức, các tiểu thuyết lãng mạn được trình chiếu trong các phim tập trở thành các mẫu mực của cuộc sống cho nhiều người chúng ta.  Những lời này của Chúa Giêsu vẫn còn giữ được ý thức của họ trong xã hội chúng ta:   “Phúc cho những người nghèo!  Phúc cho những ai đau buồn!”  Và cho tôi, là một Kitô hữu, ai là người đích thực có Phúc?

6. Cầu Nguyện: Thánh Vịnh 117:  

Thiên Chúa đáng được ca tụng.

Muôn nước hỡi, nào ca ngợi CHÚA,
ngàn dân ơi, hãy chúc tụng Người!
Vì tình Chúa thương ta thật là mãnh liệt,
lòng thành tín của Người bền vững muôn năm.  Alleluia!

7.  Lời nguyện kết

Lạy Chúa Giêsu, chúng con xin cảm tạ Chúa vì những Lời của Chúa đã trao ban để giúp chúng con có thể hiểu cặn kẽ hơn Thánh ý của Chúa Cha.  Nguyện xin Thần Khí Chúa soi sáng cho những việc chúng con đang làm và ban cho chúng con sức mạnh để chúng con có thể thực thi những Lời Chúa đã mặc khải cho chúng con.  Chúng con nguyện xin được giống như Đức Maria, mẹ Người, không những chỉ lắng nghe mà còn thực hành Lời Chúa.  Chúa là Đấng hằng sống hằng trị cùng với Đức Chúa Cha trong sự hiệp nhất với Chúa Thánh Thần đến muôn thuở muôn đời.  Amen.