Chúa Giêsu chịu cám dỗ
Chiến thắng bằng cầu nguyện và Kinh Thánh
Lc 4:1-13
1. Bài Đọc
a) Lời nguyện mở đầu:
Lạy Chúa, vào lúc bắt đầu mùa Chay này, một lần nữa Chúa mời gọi con suy niệm về câu chuyện Chúa chịu cám dỗ, để con có thể khám phá ra tâm điểm của cuộc chiến đấu tâm hồn, và hơn hết, để con có được kinh nghiệm về việc chiến thắng tội lỗi.
Lạy Chúa Thánh Thần, “xin hãy đến viếng thăm tâm trí chúng con” bởi vì thường xuyên nhiều tư tưởng đã sinh sôi nảy nở trong tâm trí chúng con và chúng làm cho chúng con cảm thấy mình có khả năng làm huyên náo với nhiều âm thanh. Nguyện xin ngọn lửa tình yêu cũng thanh tẩy các giác quan và tâm hồn chúng con để chúng có thể trở nên ngoan ngoãn và sẵn sàng cho tiếng nói của Lời Chúa. Xin hãy soi sáng chúng con (accende lumen sensibus, infunde amorem cordibus – xin hãy thắp sáng các giác quan, xin hãy đổ đầy tình yêu vào trong tâm hồn chúng con) để cho các giác quan chúng con được thanh tẩy bởi Chúa, xin hãy cho chúng sẵn sàng đối thoại cùng Chúa. Nếu ngọn lửa tình yêu Chúa rực cháy trong lòng chúng con, trên sự khô cằn của chúng con, nó có thể làm tràn ngập với sự sống đích thật, là sự viên mãn của niềm hân hoan.
1 Đức Giêsu được đầy Thánh Thần, từ sông Giođan trở về. 2 Suốt bốn mươi ngày, Người được Thánh Thần dẫn đi trong hoang địa và chịu quỷ cám dỗ. Trong những ngày ấy, Người không ăn gì cả, và khi hết thời gian đó, thì Người thấy đói. 3 Bấy giờ, quỷ nói với Người: “Nếu ông là Con Thiên Chúa thì truyền cho hòn đá này hoá bánh đi! ” 4 Nhưng Đức Giêsu đáp lại: “Đã có lời chép rằng: Người ta sống không chỉ nhờ cơm bánh.” 5 Sau đó, quỷ đem Đức Giêsu lên cao, và trong giây lát, chỉ cho Người thấy tất cả các nước thiên hạ. 6 Rồi nó nói với Người: “Tôi sẽ cho ông toàn quyền cai trị cùng với vinh hoa lợi lộc của các nước này, vì quyền hành ấy đã được trao cho tôi, và tôi muốn cho ai tuỳ ý. 7 Vậy nếu ông bái lạy tôi, thì tất cả sẽ thuộc về ông.” 8 Đức Giêsu đáp lại: “Đã có lời chép rằng: Ngươi phải bái lạy Đức Chúa là Thiên Chúa của ngươi, và phải thờ phượng một mình Người mà thôi.” 9Quỷ lại đem Đức Giêsu đến Giêrusalem và đặt Người trên nóc Đền Thờ, rồi nói với Người: “Nếu ông là Con Thiên Chúa, thì đứng đây mà gieo mình xuống đi! 10 Vì đã có lời chép rằng: Thiên Chúa sẽ truyền cho thiên sứ gìn giữ bạn. 11 Lại còn chép rằng: Thiên sứ sẽ tay đỡ tay nâng, cho bạn khỏi vấp chân vào đá.” 12 Bấy giờ Đức Giêsu đáp lại: “Đã có lời rằng: Ngươi chớ thử thách Đức Chúa là Thiên Chúa của ngươi.” 13 Sau khi đã xoay hết cách để cám dỗ Người, quỷ bỏ đi, chờ đợi thời cơ.
c) Giây phút thinh lặng cầu nguyện:
Để lắng nghe trong im lặng thì cần thiết cho linh hồn, cho thần trí, cho tri giác và cũng như sự im lặng bên ngoài, với việc chăm chú lắng nghe những gì Lời Chúa có ý muốn thông tri.
2. Suy Gẫm
a) Chìa khóa dẫn đến bài đọc:
Với sự tinh tế của người kể chuyện, Luca đề cập trong đoạn 4:1-44 một số khía cạnh thừa tác vụ của Chúa Giêsu sau khi Người chịu phép rửa, trong số đó có những cám dỗ của ma quỷ. Trong thực tế, ông nói rằng Đức Giêsu “Được tràn đầy Chúa Thánh Thần, rời bỏ vùng sông Giođan và được Thánh Thần đưa vào hoang địa ở đó suốt bốn mươi ngày” (Lc 4:1-2). Phân cảnh này của cuộc đời Đức Giêsu là phần mở đầu thừa tác vụ của Người, nhưng nó cũng có thể được hiểu như là thời điểm chuyển tiếp từ sứ vụ của Gioan Tẩy Giả sang sứ vụ của Đức Giêsu. Trong Tin Mừng Máccô, việc thuật lại về những cám dỗ thì khái lược hơn. Tin Mừng Mátthêu nói rằng Đức Giêsu “được Thần Khí dẫn vào hoang địa, để chịu quỷ cám dỗ” (Mt 4:1), những chữ cuối này bổ túc cho kinh nghiệm của những cám dỗ để tạo ảnh hưởng cùng lúc thuộc thiên đàng và thuộc ma quỷ. Câu chuyện kể của Luca sửa đổi văn bản của Mátthêu theo cách để cho thấy rằng Đức Giêsu “được tràn đầy Chúa Thánh Thần”, tự mình rời bỏ vùng sông Giođan và được Thánh Thần đưa vào hoang địa bốn mươi ngày, ở đó “Người bị ma quỷ cám dỗ” (4:2). Ý nghĩa mà Luca muốn đưa ra là những sự cám dỗ của Chúa Giêsu là những điều mà ma quỷ khởi xướng chứ không do Chúa Thánh Thần sắp xếp (S. Brown). Như thể Luca muốn làm tỏ rõ sự khác biệt giữa bản thân ma quỷ với bản thân Chúa Thánh Thần.
Một yếu tố khác đáng được lưu ý là thứ tự những cám dỗ mà Luca sắp xếp là: hoang địa – phong cảnh các nước trong thiên hạ – góc tường cao nhất của đền thờ Giêrusalem. Trong Tin Mừng Mátthêu, thay vào đó, thứ tự lại khác: hoang địa – góc tường cao nhất – núi cao. Những nhà chú giải Kinh Thánh thảo luận về việc sắp xếp ban đầu, nhưng họ đã không thành công trong việc tìm ra một câu trả lời đồng thuận. Sự khác biệt có thể được giải thích bắt đầu với sự cám dỗ lần thứ ba (điểm tột đỉnh): đối với Mátthêu, “ngọn núi” là đỉnh cao của sự cám dỗ bởi vì trong sách Tin Mừng của ông, ông đặt tất cả mọi quan tâm của mình vào chủ đề núi (chúng ta chỉ cần phải nhớ Bài Giảng Trên Núi, bài giảng dạy của Chúa Giêsu như là “Môisen mới”); thay vào đó, đối với Luca, cuộc cám dỗ cuối cùng xảy ra trên nóc đền thờ Giêrusalem bởi vì một trong những quan tâm lớn nhất của Tin Mừng của ông là thành phố Giêrusalem (Đức Giêsu trong câu chuyện kể của Luca thì đang trên đường hướng về Giêrusalem, nơi ơn cứu độ nhất định được hoàn thành) (Fitzmyer).
Người đọc một cách chính đáng có thể tự hỏi mình câu hỏi: Trong Tin Mừng Luca, cũng giống như trong Tin Mừng Mátthêu, có thể có những nhân chứng cho những cám dỗ của Chúa Giêsu hay không? Câu trả lời chắc chắn là không. Từ câu chuyện kể của Luca, có vẻ rõ ràng rằng Chúa Giêsu và ma quỷ đã mặt đối mặt với nhau, không một ai khác. Những câu trả lời của Chúa Giêsu nói với ma quỷ được trích ra từ Kinh Thánh, chúng là những lời trích dẫn từ Cựu Ước. Đức Giêsu phải đối mặt với những cám dỗ, và đặc biệt là về việc thờ phượng mà ma quỷ toan tính từ chính Chúa Giêsu, trông cậy vào Lời Chúa như là bánh hằng sống, như là sự bảo vệ từ Thiên Chúa. Lòng trông cậy vào Lời Chúa nói trong Sách Đệ Nhị Luật, được các nhà chú giải Kinh Thánh xem như là bài suy gẫm sâu xa về Lề Luật Môisen, cho thấy ý định của thánh sử Luca là nhắc lại bài học cuộc đời của Chúa Giêsu với chương trình của Thiên Chúa muốn cứu rỗi nhân loại.
Những sự cám dỗ này có xảy ra trong lịch sử không? Tại sao có một số người, trong số các tín hữu và người ngoại đạo, cho rằng những sự cám dỗ như thế chỉ là sản phẩm tưởng tượng của Chúa Giêsu, một câu chuyện sáng tác? Những câu hỏi như vậy rất là quan trọng trong một bối cảnh như của chúng ta đi tìm kiếm dấu vết các câu chuyện trong Tin Mừng, từ nội dung lịch sử đến đức tin của nó. Một cách chắc chắn, không thể đưa ra một lời giải thích văn chương và ngây thơ, cũng không thể nghĩ rằng những chuyện này có lẽ đã xảy ra trong một cách khác thường. Lời diễn giải của Dupont dường như cho chúng ta một câu trả lời có thể đủ để chấp nhận được: “Đức Giêsu nói về kinh nghiệm mà Người đã trải qua, nhưng được diễn giải sang một ngôn ngữ tượng trưng, được thích nghi để đánh động tâm trí của người nghe” (Les tentationes, 128). Hơn là một sự thật bề ngoài, sự cám dỗ được coi như là kinh nghiệm cụ thể trong cuộc sống của Đức Giêsu. Đối với tôi, dường như đây là lý do chính đã hướng dẫn Luca và các thánh sử khác trong việc chuyển tải những cảnh đó. Quan điểm của những người cho rằng sự cám dỗ của Chúa Giêsu là hư cấu hoặc được sáng tác là thiếu căn bản; cũng chẳng có thể nào đồng ý với ý kiến của Dupont, khi ông nói rằng đây chỉ là “cuộc đối thoại thuần túy tâm linh giữa Chúa Giêsu và ma quỷ” (Dupont, 125). Nhìn vào Tân Ước (Ga 6:26-34; 7:1-4; Dt 4:15; 5:2; 2:17a), rõ ràng là những cám dỗ là một sự thật hiển nhiên trong đời sống của Chúa Giêsu. Lời giải thích của R. E Brown thì thật là thú vị và có thể được chia sẻ như sau: “Mátthêu và Luca sẽ trở thành bất công đối với tính chất xác thực lịch sử bằng cách bi kịch hóa cảnh cám dỗ, và bằng cách che dấu sự cám dỗ thực sự bằng cách đặt để lời gây hấn này trên môi miệng Người” (Tin Mừng theo thánh Gioan, 308). Trong sự tổng hợp, chúng ta có thể nói rằng lịch sử của những cám dỗ của Chúa Giêsu hoặc nguồn gốc trong những kinh nghiệm này của Chúa Giêsu đã được mô tả với một “ngôn ngữ bóng bảy” (Dupont) hay là “được bi thảm hóa” (R.E. Brown). Thật là cần thiết để phân biệt nội dung (cuộc cám dỗ trong kinh nghiệm của Chúa Giêsu) từ cái vỏ chứa của nó (ngôn ngữ bóng bảy hay được bi thảm hóa). Chắc chắn rằng hai lời giải thích này còn chính xác hơn những lời giải thích chúng theo một cảm quan văn học khéo léo.
Ngoài ra, Luca với những cảnh này, có ý định nhắc nhở chúng ta rằng những cám dỗ được gửi đến với Chúa Giêsu qua một yếu tố bên ngoài. Chúng không phải là kết quả của một cuộc khủng hoảng tâm lý hay là bởi vì Người có một xung đột cá nhân với một ai đó. Nói đúng hơn, sự cám dỗ dẫn đưa trở lại “những cám dỗ” mà Chúa Giêsu có kinh nghiệm trong thừa tác vụ của Người: sự thù địch, chống đối, chối bỏ. Những “cám dỗ” như thế thì có thật và cụ thể trong cuộc sống của Người. Người đã không dựa vào quyền năng thiêng liêng của mình để giải quyết chúng. Những thử thách này là một hình thức của “ma quỷ cám dỗ” (Fitsmeyer), một lời xúi giục để sử dụng quyền năng thiêng liêng của Người để hóa đá thành bánh và chứng tỏ bản thân trong những cách lập dị.
Sự cám dỗ kết thúc với câu nói này: “Sau khi làm đủ cách cám dỗ, ma quỷ rút lui để chờ dịp khác” (4:13). Do đó, ba cảnh có những cám dỗ thì được coi như là sự biểu hiện của tất cả các cám dỗ hoặc thử thách mà Chúa Giêsu phải đối mặt. Nhưng điều căn bản là Đức Giêsu, dù rằng Người là Con Thiên Chúa, vẫn phải chịu đối mặt và chiến thắng “cám dỗ”, và hơn thế nữa: Người đã chịu thử thách về lòng trung thành của Người với Chúa Cha và đã được chứng thực như thế.
Một nghiệm xét cuối cùng liên quan đến sự cám dỗ lần thứ ba. Trong hai cám dỗ đầu, ma quỷ kích động Chúa Giêsu dùng mối quan hệ Cha-Con thuộc thần tính của Người để phủ nhận sự hữu hạn của loài người: Người không tùy thuộc vào bánh như tất cả các phàm nhân; sau đó đòi hỏi Người một đấng toàn năng ảo tưởng. Trong cả hai trường hợp này, Chúa Giêsu không trả lời cho câu nói: Tôi không muốn! Nhưng kêu cầu đến Lề Luật Của Thiên Chúa, Cha của Người: “Có lời chép rằng… có lời nói rằng…” Một bài học tuyệt vời. Nhưng ma quỷ không chịu bỏ cuộc và lại đưa ra lời khiêu khích thứ ba, mạnh mẽ hơn cả: cứu Người khỏi chết. Trong một lời, gieo mình từ nóc tường cao của đền thờ có nghĩa là một cái chết chắc chắn. Ma quỷ trích dẫn lời Kinh Thánh, Thánh Vịnh 91, để dụ dỗ Chúa Giêsu dùng phép thuật và sự ngoạn mục của sự che chở của Thiên Chúa, và trong trường hợp cuối cùng, dẫn đến sự phủ nhận cái chết. Đoạn Tin Mừng của Luca đưa ra một lời cảnh báo mạnh mẽ: việc sử dụng sai lầm Ngôi Lời của Chúa, có thể là dịp cám dỗ. Trong ý nghĩa nào? Cách tôi liên kết chính mình với Kinh Thánh bị đặt trong tình trạng khủng hoảng, đặc biệt là khi tôi sử dụng nó chỉ để giảng đạo đức cho người khác là những kẻ đang gặp khó khăn hay trong tình trạng khủng hoảng. Chúng tôi đề cập đến một số bài giảng dạy tinh thần giả định được trình bày cho những kẻ đang gặp khó khăn: “Bạn đang đau khổ ư? Chẳng có điều gì khác bạn có thể làm được ngoại trừ cầu nguyện và tất cả mọi việc sẽ được giải quyết”. Điều này có nghĩa là bỏ qua nỗi thống khổ triền miên mà một người gánh chịu và thường xuyên tùy thuộc vào dữ kiện sinh hóa hay là khó khăn tâm lý xã hội, hoặc đặt mình trước Thiên Chúa một cách nhầm lẫn. Nó sẽ mạch lạc hơn nếu nói: Hãy cầu nguyện và xin Chúa hướng dẫn bạn trong việc cầu viện đến việc dàn xếp loài người qua một vị thông thái hay một người bạn hiểu biết và khôn ngoan để họ có thể giúp bạn làm dịu đi hay chữa lành nỗi thống khổ của bạn. Người ta không thể đề nghị những câu nói trích từ Kinh Thánh, trong một cách kỳ diệu, cho những người khác, mà bỏ qua việc sử dụng việc hòa giải của con người. “Sự cám dỗ thường xuyên là đem cuốn Thánh Kinh ra làm sách đạo đức của chính mình, thay vì lắng nghe những lời giảng dạy đạo đức của Kinh Thánh (X. Thévenot).
Trong thời gian này của Mùa Chay, tôi được mời gọi tiến gần đến Lời Chúa với thái độ sau đây: chuyên cần không mệt mỏi và cầu nguyện Lời Chúa, đọc nó với sự liên kết liên tục hiệp nhất với các truyền thống tốt đẹp của Giáo Hội và trong sự đối thoại với các vấn đề của nhân loại ngày nay.
3. Cầu Nguyện
a) Thánh Vịnh 119
Hạnh phúc thay ai sống đời hoàn thiện,
biết noi theo luật pháp CHÚA TRỜI
Hạnh phúc thay kẻ tuân hành ý Chúa,
hết lòng hết dạ kiếm tìm Người.
Chúng ta hãy đổi mới bản thân trong Chúa Thánh Thần
Và khoác lên con người mới
Chúa Giêsu Kitô, Chúa chúng ta,
Được tạo ra theo ý Thiên Chúa Cha
Trong công lý và trong sự thiêng liêng đích thực. (Thánh Phaolô)
Họ không làm điều ác,
nhưng cứ đường lối Chúa mà đi.
Vâng lạy Chúa, Ngài đã ban huấn lệnh,
truyền chúng con tuân giữ vẹn toàn.
Chúng ta hãy sống lệ thuộc vào Đức Giêsu Kitô
và trung tín phục vụ Người
với một tâm hồn trong sạch cùng một lương tâm ngay lành. (Luật dòng Cát Minh)
Ước mong sao con hằng vững bước
theo thánh chỉ Ngài ban.
Để con không xấu hổ
khi nhìn lại các mệnh lệnh của Ngài.
Chúng ta hãy sống lệ thuộc vào Đức Giêsu Kitô
và trung tín phục vụ Người
với một tâm hồn trong sạch cùng một lương tâm ngay lành. (Luật dòng Cát Minh)
Con thành tâm dâng lời cảm tạ
vì được biết những quyết định công minh.
Thánh chỉ Ngài, con xin tuân giữ,
xin Ngài đừng nỡ bỏ rơi con.
Chúng ta hãy đổi mới bản thân trong Chúa Thánh Thần
Và khoác lên con người mới
Chúa Giêsu Kitô, Chúa chúng ta,
Được tạo ra theo ý Thiên Chúa Cha
Trong công lý và trong sự thiêng liêng đích thực. (Thánh Phaolô)
b) Lời Nguyện Kết
Lạy Chúa, chúng con tìm kiếm Chúa và chúng con ước ao được diện kiến Chúa, nguyện xin cho chúng con một ngày nào đó,
Tấm màn che sẽ được tháo gỡ, để chúng con có thể chiêm ngưỡng thánh nhan Ngài.
Chúng con tìm kiếm Chúa trong Kinh Thánh được nói với chúng con về Chúa và qua bức màn của trí tuệ, kết quả của việc tìm kiếm Người.
Chúng con tìm kiếm Chúa trong những khuôn mặt rạng rỡ của anh chị em chúng con, trong những dấu tích của cuộc Thương Khó Chúa, trong thân thể của những người khổ đau.
Mỗi một tạo vật được đóng ấn của dấu tích Chúa, mọi việc mặc khải ánh sáng vẻ đẹp vô hình của Chúa.
Chúa được mặc khải trong sự phục vụ tha nhân, Chúa tỏ mình ra với nhân loại bằng tình yêu trung thành không bao giờ suy giảm.
Không phải vì mắt trần mà là tâm trí có viễn cảnh về Chúa, với lòng đơn sơ và chân thật chúng con cố gắng thưa chuyện với Ngài.
4. Chiêm Niệm
Để tiếp nối việc chiêm niệm, chúng tôi đề nghị lời suy gẫm của Đức Thánh Cha Bênêđíctô XVI:
“Mùa Chay là thời gian đặc biệt dành cho cuộc hành hương nội tâm hướng về Đấng là cội nguồn của lòng thương xót. Đó là cuộc hành hương, trong đó chính Ngài cùng đồng hành với chúng ta qua sa mạc của sự nghèo đói, hỗ trợ chúng ta trên con đường hướng về niềm vui mãnh liệt của Lễ Phục Sinh. Ngay cả trong “thung lũng đen tối” mà tác giả Thánh Vịnh nói đến (Tv 23:4), trong khi bị cám dỗ cho thấy rằng chúng ta bị phân tán hoặc là đề nghị một hy vọng hão huyền trong công việc ở tay chúng ta, Thiên Chúa chăm sóc chúng ta và hỗ trợ chúng ta. […] Mùa Chay muốn dẫn dắt chúng ta trong quan điểm về sự vinh quang của Đức Kitô trên mọi sự dữ áp chế loài người. Trong việc tìm đến với Thầy Chí Thánh, trong việc chúng ta quy hướng về Người, trong kinh nghiệm về Lòng Thương Xót của Người, chúng ta khám phá ra “cái nhìn” xuyên thấu vào sự sâu thẳm của chúng ta và có thể khuyến khích mỗi người chúng ta”.